Ortirma Nisbat Qo'shimchalari: 7-Mashq Tahlili

Hey guys! Bugun biz o'zbek tilidagi orttirma nisbat qo'shimchalari mavzusini ko'rib chiqamiz. Bu grammatik konstruksiya o'zbek tilining o'ziga xos xususiyatlaridan biri bo'lib, fe'llarga qo'shilib, ularning ma'nosini o'zgartiradi. Keling, bu mavzuni 7-mashq misolida chuqurroq o'rganamiz. Bu mashq orqali biz orttirma nisbat qo'shimchalarining fe'llarga qanday ta'sir qilishini va gap ma'nosini qanday o'zgartirishini aniqroq tushunib olamiz.

7-Mashq: Asosiy Tushunchalar

7-mashq bizga juft gaplarni taqdim etadi, unda biz orttirma nisbat qo'shimchalarining qo'llanilishini tahlil qilishimiz kerak. Bu qo'shimchalar fe'lning ma'nosiga qo'shimcha kuch, sabab yoki majburiyat elementlarini kiritadi. Orttirma nisbat qo'shimchalari, asosan, ish-harakatning bajarilishiga turtki bo'lish, biror narsani qilishga majburlash yoki harakatning intensivligini oshirish kabi ma'nolarni ifodalaydi.

Orttirma Nisbat Qo'shimchalari

O'zbek tilida orttirma nisbat qo'shimchalari fe'llarga qo'shilib, ularning ma'nosini tubdan o'zgartirishi mumkin. Bu qo'shimchalar yordamida biz oddiy harakatni boshqa bir shaxs yoki narsa tomonidan amalga oshirilgan harakatga aylantirishimiz mumkin. Misol uchun, "o'tmoq" fe'li oddiygina harakatni bildirsa, "o'tkazmoq" fe'li biror narsani yoki kimnidir o'tkazish harakatini anglatadi. Ushbu qo'shimchalar fe'llarga nafaqat yangi ma'no yuklaydi, balki gapning tuzilishini ham o'zgartirishi mumkin, masalan, ega va to'ldiruvchining o'rnini almashtirish orqali. Shunday qilib, orttirma nisbat qo'shimchalarini to'g'ri qo'llash o'zbek tilida ravon va aniq gapirish uchun juda muhimdir.

Misollarni Tahlil Qilish

Endi, keling, mashqdagi har bir misolni batafsil ko'rib chiqamiz:

1. Ko'chadan o'tdi. - Ko'chadan o'tkazdi.

Bu misolda biz "o'tmoq" fe'lining "o'tkazmoq" fe'liga aylanishini ko'ramiz. Birinchi gapda shaxs ko'chadan o'zi o'tgan bo'lsa, ikkinchi gapda u boshqa bir narsani yoki shaxsni ko'chadan o'tkazgan. Diqqat qiling, fe'lga -kaz qo'shimchasi qo'shilishi bilan harakatning yo'nalishi o'zgaradi.

Birinchi gapda, “Ko'chadan o'tdi,” shaxsning ko'chani kesib o'tish harakati tasvirlangan. Bu yerda ega ko'chani mustaqil ravishda kesib o'tmoqda. Gapda harakatning sub'ekti aniq va u o'z harakatini hech qanday tashqi yordamsiz amalga oshirmoqda. Bu oddiygina faktni ifodalovchi gap bo'lib, hech qanday qo'shimcha ma'no yuklamaydi. Shaxs ko'chani o'z kuchi bilan kesib o'tdi va bu harakat uning o'ziga tegishli.

Ikkinchi gapda esa, “Ko'chadan o'tkazdi,” vaziyat butunlay o'zgaradi. Bu yerda shaxs endi ko'chani o'zi kesib o'tmayapti, balki u boshqa bir ob'ektni yoki shaxsni ko'chadan o'tkazish harakatini bajarmoqda. -kaz qo'shimchasi fe'lga sabab-oqibat ma'nosini beradi. Ya'ni, shaxs biror narsaning yoki kimningdir ko'chadan o'tishiga sababchi bo'lmoqda. Bu gapda harakatning sub'ekti bevosita harakatni bajarmaydi, balki harakatning sodir bo'lishiga ta'sir ko'rsatadi. Bu misol orttirma nisbat qo'shimchasining fe'l ma'nosini qanday o'zgartirishini yaqqol ko'rsatib turibdi.

2. Mashina yurdi. - Haydovchi mashinani yurgizdi.

Bu yerda "yurmoq" fe'li "yurgizmoq" fe'liga aylangan. Birinchi gapda mashina o'zi yurgan bo'lsa, ikkinchi gapda haydovchi mashinani yurgizgan. -giz qo'shimchasi fe'lga sabab bo'lish ma'nosini beradi.

Birinchi gap, “Mashina yurdi,” mashinaning harakatlanish jarayonini tasvirlaydi. Bu yerda mashina o'z-o'zidan harakatga kelgan, degan ma'no anglashiladi. Gapda mashinaning harakati hech qanday tashqi kuchsiz, tabiiy ravishda sodir bo'layotgani ko'rsatilgan. Bu oddiy констатация fakt bo'lib, mashinaning harakatlanishi haqida ma'lumot beradi.

Ikkinchi gapda esa, “Haydovchi mashinani yurgizdi,” vaziyat tubdan o'zgaradi. Bu yerda haydovchi mashinaning harakatlanishiga sababchi bo'lmoqda. -giz qo'shimchasi fe'lga aynan shunday ma'noni beradi – harakatni boshlash yoki amalga oshirishga sabab bo'lish. Haydovchi mashinani o'z harakatlari orqali harakatga keltiradi. Bu misol orttirma nisbatning qanday qilib harakatning sababini ko'rsatishini yaqqol namoyish etadi. Demak, qo'shimchaning qo'shilishi bilan gapning ma'nosi nafaqat o'zgaradi, balki harakatning bajarilishidagi sabab ham aniqlashtiriladi.

3. Qariya o'rnidan turdi. - Qariyani o'rnidan turg'izdi.

Uchinchi misolda "turmoq" fe'li "turg'izmoq" fe'liga aylantirilgan. Birinchi gapda qariya o'zi o'rnidan turgan, ikkinchi gapda esa kimdir qariyani o'rnidan turg'izgan. -g'iz qo'shimchasi fe'lga majburlash yoki yordam berish ma'nosini yuklaydi.

Birinchi gapda, “Qariya o'rnidan turdi,” qariyaning o'z kuchi bilan o'rnidan turganligi tasvirlangan. Bu yerda qariya mustaqil ravishda harakatni bajarmoqda va unga hech kim yordam bermayapti. Gapda qariyaning o'z harakati bilan o'rnidan turgani oddiygina констатация qilinmoqda. Bu harakat qariyaning o'ziga tegishli va u hech qanday tashqi ta'sirsiz amalga oshirilgan.

Ikkinchi gapda esa, “Qariyani o'rnidan turg'izdi,” vaziyat o'zgaradi. Bu yerda kimdir qariyaga o'rnidan turishga yordam bergan yoki uni o'rnidan turishga majbur qilgan. -g'iz qo'shimchasi fe'lga aynan shu ma'noni beradi – harakatni bajarishga yordam berish yoki majburlash. Bu misol orttirma nisbatning qanday qilib harakatning bajarilishida boshqa shaxsning ishtirokini ko'rsatishini yaqqol ko'rsatadi. Demak, qo'shimchaning qo'shilishi bilan gapning ma'nosi o'zgarib, harakatning sababi va bajarilish usuli aniqlashtiriladi.

Orttirma Nisbat Qo'shimchalarining Ahamiyati

Ortirma nisbat qo'shimchalari o'zbek tilida juda muhim rol o'ynaydi. Ular yordamida biz gapning ma'nosini aniq va to'liq ifodalashimiz mumkin. Bu qo'shimchalar fe'llarga yangi ma'nolar berib, harakatning sababini, yo'nalishini va bajarilish usulini ko'rsatadi. Ularni to'g'ri qo'llash orqali biz o'z fikrlarimizni aniqroq va ta'sirchanroq ifoda eta olamiz. Shuning uchun, bu qo'shimchalarni o'rganish va ulardan to'g'ri foydalanish o'zbek tilini mukammal o'rganishning muhim qismidir.

Xulosa

7-mashqni tahlil qilar ekanmiz, biz orttirma nisbat qo'shimchalarining o'zbek tilidagi ahamiyatini yana bir bor angladik. Bu qo'shimchalar fe'llarning ma'nosini o'zgartirib, gaplarga qo'shimcha ma'no yuklaydi. Ularni to'g'ri ishlatish o'zbek tilida ravon va tushunarli gapirish uchun zarurdir. Guys, umid qilamanki, bu tahlil sizga orttirma nisbat qo'shimchalarini yaxshiroq tushunishga yordam berdi. Keyingi mashqlarda ham bu bilimlaringizni qo'llashda davom eting! Va unutmang, til o'rganish – bu doimiy mashq va tajriba talab qiladigan jarayon.