5-сынып Қазақ Тілі: 82-бет, 12-тапсырма Жауабы
Сәлем, достар! Бүгін біз 5-сыныптың қазақ тілінен 82-беттегі 12-тапсырманы талдаймыз. Бұл тапсырма грамматикалық талдауды және мәтінмен жұмысты қамтиды, сондықтан мұқият болыңыздар! Бұл тапсырманы орындау барысында біз қазақ тілінің грамматикасын тереңірек түсінеміз, сөздерді дұрыс қолдануды үйренеміз және мәтінмен жұмыс жасау дағдыларымызды дамытамыз.
12-тапсырманың шарты
Ең алдымен, тапсырманың шартын мұқият оқып шығайық. Әдетте, бұл тапсырмада мәтін беріледі, содан кейін оған қатысты бірнеше сұрақтар қойылады немесе грамматикалық тапсырмалар беріледі. Мысалы, мәтіннен зат есімдерді табу, етістіктерді анықтау немесе сөйлемдерді талдау керек болуы мүмкін. Шартында не сұралып тұрғанын толық түсінбейінше, тапсырманы орындауға кіріспеген дұрыс. Кейде шарттың өзінде жауаптың кілті болуы мүмкін, сондықтан әрбір сөзге назар аударыңыз. Егер шартты түсіну қиын болса, мұғалімнен немесе сыныптастарыңыздан көмек сұрауға болады.
Тапсырманы орындау қадамдары
Тапсырманы орындауды жеңілдету үшін бірнеше қадамдарды ұстанамыз:
- Мәтінді мұқият оқыңыз. Мәтіннің мағынасын толық түсіну үшін оны бірнеше рет оқып шығыңыз. Әрбір сөйлемнің не туралы екенін анықтаңыз. Егер сізге таныс емес сөздер кездессе, сөздіктен қараңыз немесе мұғалімнен сұраңыз. Мәтінді түсіну - тапсырманы сәтті орындаудың негізі.
- Сұрақтарды немесе тапсырмаларды оқыңыз. Енді сізге қандай сұрақтар қойылғанын немесе қандай тапсырма берілгенін анықтаңыз. Сұрақтарды дұрыс түсіну өте маңызды, өйткені сіздің жауабыңыз сұраққа дәл сәйкес келуі керек. Егер тапсырма грамматикалық талдауды талап етсе, қандай грамматикалық ережелерді қолдану керектігін анықтаңыз.
- Мәтіннен жауаптарды табыңыз. Енді мәтінге қайта оралып, сұрақтарға жауап беретін немесе тапсырманы орындауға көмектесетін бөліктерді табыңыз. Жауаптарды табу үшін мәтінді мұқият қарап шығыңыз. Кейде жауаптар тікелей мәтінде жазылуы мүмкін, ал кейде жауапты табу үшін мәтінді түсініп, қорытынды жасау керек болады.
- Жауаптарыңызды жазыңыз. Табылған жауаптарды қағазға немесе дәптерге жазыңыз. Жауаптарыңыз толық және түсінікті болуы керек. Грамматикалық қателерге жол бермеуге тырысыңыз. Егер сіз сөйлем құрауда қиналсаңыз, қарапайым сөйлемдерді қолданыңыз.
- Жауаптарыңызды тексеріңіз. Барлық жауаптарыңызды жазып болғаннан кейін, оларды қайтадан тексеріңіз. Қателерді түзетіңіз және жауаптарыңыздың сұрақтарға сәйкес келетініне көз жеткізіңіз. Жауаптарыңызды тексеру - жақсы баға алудың маңызды қадамы.
Мысалдармен талдау
Енді осы қадамдарды нақты мысалдармен қарастырайық. Допустим, мәтінде былай делінген:
«Бүгін біздің сынып саябаққа барды. Саябақта балалар әртүрлі ойындар ойнады, гүлдерге су құйды және құстарға жем шашты. Күн өте қызықты өтті.»
Ал тапсырмада мынадай сұрақтар болуы мүмкін:
- Балалар қайда барды?
- Олар саябақта не істеді?
- Күн қалай өтті?
Осы сұрақтарға жауап беру үшін біз мәтінді қайтадан оқимыз. Бірінші сұраққа жауап: балалар саябаққа барды. Екінші сұраққа жауап: олар әртүрлі ойындар ойнады, гүлдерге су құйды және құстарға жем шашты. Үшінші сұраққа жауап: күн өте қызықты өтті.
Енді осы жауаптарды толық сөйлемдермен жазайық:
- Балалар бүгін саябаққа барды.
- Олар саябақта әртүрлі ойындар ойнады, гүлдерге су құйды және құстарға жем шашты.
- Күн өте қызықты өтті.
Осылайша, біз мәтінді мұқият оқып, сұрақтарға жауап бердік.
Грамматикалық талдау
Егер тапсырма грамматикалық талдауды талап етсе, онда сізге сөздерді сөз таптарына бөлу, сөйлем мүшелерін анықтау немесе басқа грамматикалық ережелерді қолдану қажет болуы мүмкін. Мысалы, мәтіндегі зат есімдерді, етістіктерді және сын есімдерді табу керек болуы мүмкін. Бұл үшін сіз қазақ тілінің грамматикасын жақсы білуіңіз керек.
Допустим, бізге жоғарыдағы мәтіннен зат есімдерді табу керек болсын. Зат есімдер - бұл заттардың, адамдардың, жерлердің және құбылыстардың атауларын білдіретін сөздер. Біздің мәтіндегі зат есімдер: сынып, саябақ, балалар, ойындар, гүлдер, құстар және күн.
Егер бізге етістіктерді табу керек болса, онда етістіктер - бұл іс-әрекетті білдіретін сөздер екенін еске түсіреміз. Біздің мәтіндегі етістіктер: барды, ойнады, құйды, шашты және өтті.
Осылайша, біз мәтінді грамматикалық тұрғыдан талдай аламыз.
Қосымша кеңестер
Тапсырманы орындауды жеңілдету үшін мына кеңестерді қолданыңыз:
- Уақытты дұрыс бөліңіз. Тапсырманы орындауға жеткілікті уақыт бөліңіз. Егер сізде көп тапсырма болса, оларды маңыздылығына қарай бөліп, алдымен ең қиындарын орындаңыз.
- Назарды аудармаңыз. Тапсырманы орындау кезінде ештеңе сіздің назарыңызды аудармауы керек. Телефонды өшіріңіз, теледидарды сөндіріңіз және тыныш жерде жұмыс істеңіз.
- Үзілістер жасаңыз. Егер сіз шаршасаңыз, үзіліс жасаңыз. Біраз демалып, содан кейін жұмысыңызды жалғастырыңыз. Қысқа үзілістер сіздің өнімділігіңізді арттыруға көмектеседі.
- Көмек сұраудан қорықпаңыз. Егер сіз тапсырманы орындауда қиындықтарға тап болсаңыз, мұғалімнен немесе сыныптастарыңыздан көмек сұраудан қорықпаңыз. Көмек сұрау - бұл әлсіздік емес, керісінше, сіздің білімге деген құштарлығыңыздың белгісі.
Қорытынды
Сонымен, 5-сыныптың қазақ тілінен 82-беттегі 12-тапсырманы орындау үшін біз мәтінді мұқият оқып, сұрақтарды дұрыс түсініп, мәтіннен жауаптарды тауып, жауаптарымызды жаздық. Егер тапсырма грамматикалық талдауды талап етсе, онда біз қазақ тілінің грамматикасын қолдандық. Бұл тапсырманы орындау арқылы біз қазақ тілінің грамматикасын тереңірек түсіндік, сөздерді дұрыс қолдануды үйрендік және мәтінмен жұмыс жасау дағдыларымызды дамыттық. Есіңізде болсын, кез келген тапсырманы орындау үшін ең бастысы - табандылық пен шыдамдылық. Егер сіз тырыссаңыз, сіз міндетті түрде жетістікке жетесіз!
Егер сізде қандай да бір сұрақтар болса, маған жазыңыз, мен сізге көмектесуге дайынмын! Сәттілік тілеймін, достар!**